Quýt Hương Cần – đặc sản tiến vua

Hương Toàn vào một ngày Xuân nắng vàng như mật trải dài trên dòng sông, làng mạc của một miền quê yên ả. Nơi đây, “làng quýt” Giáp Kiền nép mình bên sông Bồ đang tỏa hương thơm ngát bên những hàng cau, khóm chuối…Hương Cần, làng quê ở cửa ngõ phía Bắc kinh thành Huế. Nằm gần sát Quốc lộ 1A, Hương Cần nổi tiếng cả nước bởi một thứ trái cây đặc sản tiến vua xưa.

Theo các bậc cao niên, làng Hương Cần xưa gồm 5 Giáp, Giáp nào cũng trồng quýt, nhưng nổi tiếng và ngon thơm hơn cả là quýt Giáp Kiền – một dải đất phù sa nằm sát ngay lưu vực sông Bồ. Nếu đến Giáp Kiền vào mùa Xuân, bạn sẽ được tận hưởng một không gian nồng nàn hương hoa quýt, tinh khiết, dịu dàng, đằm thắm như vẻ đẹp tinh khôi của thiếu nữ Hương Cần.

Cây quýt lớn nhất cao chừng ba mét. Cành lá sum suê toả rộng, xanh mướt, mỡ màng. Một cây quýt tuổi trưởng thành trở lên (khoảng sau bốn đến năm năm trồng) cho chừng vài trăm trái. Đặc biệt, sau tháng Tám, quýt Hương Cần mới đạt độ ngon. Ăn quýt Hương Cần nên chờ đến tháng đó hãy ăn, ăn sớm quá, trái thơm gắt mà không ngọt. Ăn quýt vào tiết này, trái chín ủ trong tiết trời nắng nóng đã dịu đi, nên mùi thơm vẫn thăng hoa mà vị ngọt lại như lắng đọng. Cắn nhẹ một múi, nước tứa ra đầu lưỡi đã nghe vị ngọt ùa đến bất ngờ, rồi hít hà mùi hương lên mũi ngan ngát, rất riêng biệt. Cái ngon của quýt Hương Cần là vậy đó. Thật không hổ danh quýt Hương Cần ngon vào hạng nhất nước, ngày xưa dùng để “tiến vua”.